Sinds 1 maart geeft Stichting OPEN invulling aan de wettelijke producentenverantwoordelijkheid voor e-waste. Verdere krachtenbundeling van elektronicaproducenten is namelijk nodig vanwege de aangescherpte Europese en Nederlandse inzameldoelstellingen. Jeroen van der Tang van NLdigital vertelt over het eerste half jaar van stichting OPEN en de gerapporteerde inzamelresultaten over 2020.
Stichting Open
Als onderdeel van NLdigital organiseerde de stichting ICT Milieu tot dit jaar de inzameling en verwerking van afgedankte elektrische apparaten voor de Nederlandse digitale sector. De meeste producenten hebben in 2020 een Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) aangevraagd voor afgedankte elektrische apparaten. Met zo’n AVV rapporteren en betalen alle producenten aan één regie-organisatie die de inzameling en recycling optimaal kan organiseren. Hiervoor hebben de elektronicaproducenten de stichting Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland (OPEN) opgericht. Tien voormalige producentenorganisaties zijn hierin opgegaan, waaronder stichting ICT Milieu.
Belangen sector
Door de komst van stichting OPEN komt er een einde aan de rol van stichting ICT Milieu. NLdigital richtte deze stichting eind jaren ’90 op om op sectorniveau invulling te geven aan de wettelijke producentenverantwoordelijkheid voor afgedankte ICT-hardware. Eind vorig jaar werd 20 jaar ICT Milieu gevierd, samen met de mijlpaal van 300 miljoen kilo ingezamelde ICT-apparaten. Door hoogwaardige, gecertificeerde verwerking is driekwart van dit volume aan materialen teruggewonnen om opnieuw in te zetten in producten.
Stichting ICT Milieu heeft een bestuur met directeuren uit de digitale sector. En ook een NLdigital-netwerk met specialisten: de MilieuBeleidsGroep. Binnen Stichting OPEN blijven wij op deze manier de belangen van de digitale sector vertegenwoordigen.
Digitale sector blijft het goed doen
Het wettelijk kader voor elektronicaproducenten is al jaren de Europese WEEE Directive en de Nederlandse Regeling Afgedankte en Elektrische en Elektronische Apparaten (REEA). De belangrijkste doelstellingen hierin zijn de inzameldoelstelling en de hergebruikdoelstelling. De doelstelling voor hergebruik wordt nog steeds ruim gehaald; in 2020 werd 81 procent van het materiaal teruggewonnen. Het doel voor inzameling is in 2019 verhoogd van 45 procent naar 65 procent van het gemiddelde gewicht dat de afgelopen drie jaar op de markt is gezet. Hoe staat het ervoor?
De laatste rapportage van het Nationaal WEEE Register over het jaar 2020 hanteert niet meer één getal voor de productgroep ICT. Die is nu verdeeld over drie rapportagegroepen: schermen en monitoren, grote apparaten en klein ICT. In de eerste twee zitten apparaten uit diverse groepen, de laatste is exclusief voor ICT. De categorie klein ICT doet het heel goed met een inzamelpercentage van 92 procent. Ook de twee andere categorieën – waar ICT onderdeel van is – liggen boven het overall gemiddelde: schermen en monitoren 84 procent en grote apparaten (exclusief zonnepanelen) 52 procent.
Het totale inzamelresultaat over alle groepen was 44 procent inclusief zonnepanelen en 57 procent exclusief zonnepanelen. Zonnepanelen maken inmiddels bijna een derde uit van het volume ‘put on market’. Ze komen uiteraard niet binnen drie jaar terug voor recycling. In de berekening wordt hiermee rekening gehouden. We zijn er dus nog niet wat betreft de collectieve doelstelling.
Grip krijgen op lekstromen
Belangrijke randvoorwaarden die het succes zullen bepalen, liggen in het wettelijk kader en de handhaving van lekstromen. Gecertificeerde verwerking van afgedankte elektronica blijft cruciaal voor een goed milieu-resultaat en het halen van de doelstelling. Want alleen gecertificeerd verwerkte kilo’s tellen mee voor het inzamelresultaat. Daarom herhaalt NLdigital de oproep aan de sector om gebruik te maken van gespecialiseerde elektronica-recyclers die zijn gecertificeerd volgens CENELEC (voorheen WEEELabex). De overheid werkt aan een afgifteplicht aan gecertificeerde verwerkers.
Voor het verder in kaart brengen van lekstromen, is het van belang dat we inzicht krijgen in de exportstromen voor hergebruik van gebruikte ICT. Want apparaten die voor hergebruik naar het buitenland gaan, zijn in Nederland niet meer beschikbaar voor inzameling en recycling. Sinds eind vorig jaar staat in de Regeling AEEA een registratie- en rapportageverplichting voor de export van elektronica voor hergebruik. Alle producenten, refurbishers, brokers, goede doelen et cetera, die tweedehands elektronica exporteren, moeten zich melden bij het nationaal WEEE-register en jaarlijks het geëxporteerde volume rapporteren.
Circulaire e-waste-sector
Ook Stichting OPEN heeft een actieplan om de inzameldoelstelling van 65 procent te behalen. Het plan bestaat uit 11 acties die extra volume moeten opleveren, zoals meer inzamelpunten voor afgedankte elektronica van bedrijven. Daarnaast is het goed om alvast na te denken over de houdbaarheid van de huidige doelstellingen in het licht van de lange levensduur van sommige apparaten (bijvoorbeeld zonnepanelen, e-bikes en led-verlichting) en de brede circulaire economie. De komst van de Service Centers biedt al andere circulaire opties dan recycling, bijvoorbeeld verdere doorsortering voor hoogwaardige verwerking en hergebruik van onderdelen.
NLdigital is aan het begin van de coronapandemie gestart met het initiatief #AllemaalDigitaal. Zo organiseerden we dat gebruikte, gedoneerde laptops van (lid)bedrijven na professionele refurbishment konden worden gebruikt door het onderwijs en andere doelgroepen die hier anders geen toegang tot hadden. Een mooi voorbeeld waar sociaal, inclusief en circulair samenkomen. Al met al kijken we trots terug en met vertrouwen vooruit.
Jeroen van der Tang is Public Policy Manager Duurzaamheid bij NLdigital
(Dit artikel verscheen eerder in ITchannelPRO magazine nummer 4)
