In de passie van… ligt de focus wat minder op de loopbaan van de hoofdpersoon. Zo ook in dit gesprek met Astrid Oosenbrug. Zij was systeembeheer bij XS4all en werd via de Tweede Kamer uiteindelijk voorzitter van COC Nederland. Vanuit dat oogpunt vertelt Astrid over buitenbeentjes, anders zijn en het creëren van veilige omgevingen.
“Achteraf begrijp je altijd beter waarom je bepaalde keuzes hebt gemaakt”, begint Astrid het gesprek. Ze zal onbewust nog een paar keer terugkomen op deze uitspraak. En dat begint direct als het gaat over haar overstap van bART naar XS4all, twee internetproviders van het eerste uur. Toen bART werd overgenomen door een Amerikaans consortium, stuurde Astrid een open sollicitatie naar XS4all. Uiteindelijk werkte ze er vijf jaar als senior systeembeheerder.
Thuis voelen
“Ik voelde me goed thuis bij XS4all”, blikt Astrid terug op haar keuze. “De maatschappelijke betrokkenheid en enorme diversiteit van het personeel spraken me direct aan. Elke letter van de regenboog was daar aanwezig. Als biseksuele vrouw met een technische functie was ik opeens geen dubbel buitenbeentje meer.” Haar vertrek bij de provider had dan ook persoonlijke redenen. Gezinsuitbreiding viel niet te combineren met de reistijd. Astrid koos ervoor dichter bij huis te gaan werken. Onder meer bij Omroep West en als IT-beheerder binnen de medische sector.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 kreeg haar partij, de PvdA, zoveel stemmen dat ze met haar 36e plek op de kieslijst in de Kamer kwam. “Dat was voor mij een complete verrassing. Ik had nooit gedacht dat ik direct al in de Kamer zou komen.” Ook hier was ze een buitenbeentje, als nieuwkomer met een duidelijke affiniteit met IT. “De tech-portefeuille was binnen alle fracties niet gewild. Dat ik die kreeg, maakte mij ongevaarlijk, maar bevestigde ook weer dat ik een buitenbeentje was. Mede daarom kon ik veel meer bereiken dan ik vooraf had kunnen hopen. Bijvoorbeeld, het beleid rond Responsible Disclosure hebben we in die jaren van de grond gekregen. Sowieso is in die jaren het besef in de Kamer gegroeid dat IT en privacy echt aandacht verdienen.”
Rollercoaster
De jaren in de Kamer noemt Astrid achteraf een rollercoaster. “Je staat 24 uur per dag aan, het vergt echt enorm veel energie van jezelf en je directe omgeving.” Mede daarom heeft ze zelf aangegeven het bij die ene periode te houden. “Het waren wel leerzame jaren. Met leden van andere fracties was goed contact op dossiers mogelijk. Ook fracties waarvan ik vooraf dacht dat die een heel ander DNA hadden dan ik. Wat dat betreft is mij een spiegel voorgehouden; ook ik ben niet altijd onbevooroordeeld.”
Jongeren
Tijdens het werk als Kamerlid, maar ook al daarvoor, is Astrid meermaals in contact gekomen met jongeren die binnen het onderwijs tussen wal en schip belandden. Eenmaal uit de Kamer is ze zich daarop meer gaan richten. Eerst via de Cyberwerkplaats en nu via de DIVD Academy. “Er zijn jongeren die zozeer in de techniek zitten dat ze daardoor buiten de boot vallen in het reguliere onderwijs. In die groep zitten vaak jongeren met een vorm van autisme. Zij weten alles van hacken en beveiligen. Maar dat zijn vakken die niet worden gegeven op VMBO-niveau. Dat gebeurt pas vanaf HBO-niveau. Die jongeren zijn voor het gewone onderwijs vreemd, soms zelfs lastig. Daardoor voelen ze zich buitengesloten en buitenbeentjes. Dat kan uitermate vervelende consequenties hebben”, weet Astrid.
Veilige omgeving voor buitenbeentjes
Astrid wil het verschil maken door zich te ontfermen over die groep. Wat begon als het coachen van een jongere op weg naar werk, is inmiddels uitgegroeid tot een groter succes. We helpen nu jongeren samen met een groep oudere hackers die bekend zijn in dat wereldje. Ze worden ‘door het VMBO gesleurd’ zodat ze kunnen doorstromen naar MBO en HBO. Daar worden namelijk wel de vakken gegeven waar ze goed in zijn. Of ze worden begeleid naar technisch werk op VMBO-niveau. Samen met anderen helpt Astrid deze buitenbeentjes met het vinden van een veilige omgeving.
Als Astrid spreekt over het coachen van deze groep jongeren, komt ook weer het verhaal van het begrip voor de eigen keuzes terug. Omdat ze zelf heeft gewerkt in de IT en lange tijd gold als buitenbeentje, kan ze goed inschatten wat deze groep nodig heeft. Het is gewoon een logische keuze.
COC Nederland
Voor een buitenstaander is er een groot verschil tussen het begeleiden van jonge drop-outs en hackers en de positie van voorzitter van COC Nederland. Astrid ziet echter vooral de overeenkomsten. “Jongeren voelen zich buitenbeentjes of buitengesloten als ze beschikken over vaardigheden die buiten het normale onderwijs vallen. Ze voelen zich ook buitengesloten op basis van seksuele oriëntatie, genderidentiteit, genderexpressie of geslachtskenmerken. Ik weet uit eigen ervaring wat dat voor impact heeft.”
Juist jongeren kunnen enorm met zichzelf in de knoop zitten. Suïcide onder LGBT+-jongeren ligt vijf keer hoger dan onder andere groepen. Dat laat zien dat deze groep meer steun en aandacht nodig heeft. Daarbij staat de veilige omgeving centraal waar ze niet langer het buitenbeentje zijn. “Jongeren die hacken, willen praten met soortgenoten. Niet alleen over welke fouten ze allemaal vinden in software, maar ook over hun favoriete pizza en de nieuwste films. Dat is bij LGBT+-jongeren precies hetzelfde. Zij willen ook met gelijkgezinden communiceren over van alles en nog wat. Als je dat faciliteert, bied je ze dat veilige plekje en haal je ze uit dat mogelijk gevaarlijke isolement.”
Heb jij ook een passie?
In De passie van… spreken we met mensen uit de IT over hun passie of maatschappelijke betrokkenheid. Astrid Oosenbrug is Public Affairs manager bij ESET, voorzitter van COC Nederland en is medeoprichter van DIVD Academy dat jongere hackers opleidt om op een verantwoorde wijze om te gaan met informatie. Heb jij ook een passie? Laat het weten aan de redactie via redactie@itchannelpro.nl.
foto t.b.v. COC. Vincent Boon
(Dit artikel verscheen eerder in ITchannelPRO magazine nummer 4)