Column Marcel Lücht: Quantum Computing: Hype of realiteit?

Misschien heeft u er al eens van gehoord: Quantum Computing. Wellicht in een artikel of tijdens een technologiebeurs. De kans is groot dat het ging over een nieuwe doorbraak, gevolgd door een waarschuwing om vooral niet te hard van stapel te lopen. Vaak klinkt het dan zoiets als: “Nee, u zult binnen vijf jaar geen quantum-enabled laptop in de winkel vinden.” En dat klopt. Maar het is gevaarlijk om verwachtingen te blijven temperen met uitspraken als: “Het duurt zeker nog tien jaar voordat er een werkende kwantumcomputer is.”

Want die uitspraak is simpelweg onjuist. Er zijn al werkende kwantumcomputers – en niet één, maar meerdere. Daarnaast volgen de technologische doorbraken elkaar in rap tempo op. Onderzoeksinstituten wereldwijd wedijveren om een plekje in de geschiedenis van quantum computing te veroveren. Voor hen is dit dé nieuwe frontier: hypercomplexe technologie waar veel eer en prestige mee te behalen valt.

Ook het bedrijfsleven is wakker geworden. Veel bedrijven zien quantum computing als de grootste stap sinds de ontwikkeling van de transistorprocessor. En we weten allemaal hoe revolutionair dié technologie is gebleken.

Recente mijlpalen in quantum computing

Neem bijvoorbeeld enkele recente ontwikkelingen:

• 12 maart 2025: TU Delft, in samenwerking met de University of Innsbruck en QuTech, kondigt het eerste besturingssysteem speciaal voor quantumcomputers aan: QNodeOS. Uniek aan dit OS is dat het hardware-onafhankelijk werkt. Hierdoor kan het met verschillende quantumarchitecturen overweg – een grote stap richting standaardisatie.
• 4 maart 2025: De University of California, Santa Barbara slaagt erin om atomen tot nabij het absolute nulpunt te koelen, en dat op chipformaat. Dit betekent dat er geen enorme laboratoriumopstellingen meer nodig zijn – een belangrijke drempel voor grootschalige adoptie wordt hiermee weggenomen.
• 19 februari 2025: Microsoft introduceert de Majorana 1-chip, gebaseerd op een volledig nieuwe architectuur met een topological superconductor. Hiermee kunnen veel minder foutgevoelige qubits worden geproduceerd, wat een van de grootste obstakels in de ontwikkeling van kwantumcomputers aanpakt. Google kondigde eind 2024 met hun Willow-chip een gelijkaardige ontwikkeling aan.

En dit zijn slechts enkele voorbeelden van de vele innovaties die zich momenteel in ‘kwantumland’ voltrekken. Doorbraken die de komst van toepasbare kwantumcomputers aanzienlijk versnellen.

Hoe dichtbij zijn we écht?

In oktober vorig jaar hoorde ik op een congres nog iemand publiekelijk verkondigen dat commerciële quantumcomputers pas over een jaar of tien beschikbaar zouden zijn. Jensen Huang (CEO van Nvidia) stelde in januari zelfs dat bruikbare quantum computing mogelijk nog twintig jaar op zich zou laten wachten.

Toch zijn er ook andere geluiden.
Chetan Nayak (Microsoft Technical Fellow Quantum Hardware) zegt dat het om jaren gaat, niet decennia. Het bedrijf PsiQuantum beweert zelfs dat het tegen 2027 een commercieel inzetbare quantumcomputer beschikbaar zal hebben.

“Waarom zou ik me hier nu al druk om maken?”

Dat is wat velen zullen denken: “Ik zie het wel als het zover is.” Maar die houding is riskant. Quantumcomputers openen niet alleen deuren naar technologische doorbraken, zoals:

• Snellere ontwikkeling van medicijnen
• Verbeterde batterijtechnologie (bijvoorbeeld met kortere laadtijden en hogere capaciteit)

Ze brengen ook risico’s met zich mee.

Een van de grootste bedreigingen? Beveiliging. Door hun immense rekenkracht kunnen quantumcomputers in theorie elke bestaande versleuteling kraken – ook die van blockchainnetwerken.

Technologie-expert Jesse van Doren waarschuwde hierover in een interview met Marc Hulzebos (Eurofiber Innovatieteam):

“De enorme rekensnelheid brengt beveiligingsrisico’s met zich mee. Met kwantumtechnologie kun je in theorie elke versleuteling ‘kraken’. Zelfs sterk beveiligde netwerken gebaseerd op blockchain kunnen worden doorbroken.”

De urgentie: quantum proof encryptie

Dit is een belangrijk aandachtspunt voor alle IT-verantwoordelijken. Want 2027 is dichterbij dan we denken. Wie wacht tot quantumcomputers echt op de markt zijn, is te laat.

En dat geldt met name voor gevoelige gegevens die nu al worden opgeslagen.

Uit eigen onderzoek (in het kader van NIS2) bleek dat slechts 30-40% van de ondervraagde organisaties alle data versleutelt. De meerderheid doet dit slechts gedeeltelijk, of helemaal niet.

Waarom nu al overstappen naar quantum-proof encryptie?
Omdat alle data die ook in 2027 of later nog waardevol is – bijvoorbeeld persoonsgegevens, intellectueel eigendom of staatsgevoelige informatie – nu al beveiligd moet zijn tegen toekomstige quantumdreigingen.

Volgens experts hanteren criminele organisaties namelijk het principe: “Store now, decrypt later.” Data wordt nu buitgemaakt, en zodra quantumtechnologie dat toelaat, alsnog gekraakt.

Harry Coker (voormalig National Cyber Director van de VS) waarschuwde hier eind vorig jaar al voor. Ook binnen de veiligheidsdiensten van de BeNeLux wordt dit bevestigd.

De (quantum)klok tikt

We bevinden ons op een kantelpunt. Quantum computing is geen verre toekomstmuziek meer – het is een realiteit in wording. De klok tikt. Organisaties die nu in actie komen, zijn straks klaar voor de toekomst. Zij die wachten, lopen serieuze risico’s.

Marcel Lücht heeft 30 jaar professionele ervaring in ICT/Telecom en cyberbeveiliging. Hij is principal consultant bij Kazarma Consulting