De Nederlandse ICT-keten staat garant voor een continue groeiende stroom aan afgeschreven ICT-hardware. Vanaf dit jaar danken we gezamenlijk ruim 50 miljoen ICT hardware producten af. Om de toenemende digitalisering in de Nederlandse samenleving haalbaar en duurzaam te maken is het bevorderen van circulariteit in de ICT-keten cruciaal.Met een jaarlijks inkoopvolume van 43 miljoen ICT-producten heeft vooral het Nederlands bedrijfsleven grote impact. Het kan de transitie naar circulariteit in de keten versnellen om zo de regionale ambitie van 100% circulaire inkoop in 2030 te realiseren. Als alle bedrijven de omslag naar circulaire ICT inkoop maken door, in een eerste cruciale stap, de levensduur van hun apparatuur op te rekken van 3-4 naar 5-7 jaar, kunnen afvalstromen en uitstoot met 50 procent worden teruggedrongen, om vervolgens naar de nul te werken aan de hand van volledige circulariteit. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Naar een circulaire keten voor ICT’ van het Utrecht Sustainability Institute (USI) in opdracht van de Amsterdam Economic Board.
De uitkomsten van het onderzoek vormen het startpunt van een multidisciplinaire werkgroep, vanuit datacenter-energiebesparingsinitiatief LEAP, waaraan hardware leveranciers, resellers, inkopers, datacenters, overheden en kennisinstellingen meedoen. De werkgroep gaat een handreiking opstellen voor inkopers. Daarnaast gaan zij ervaring opdoen met de toepassing van verschillende circulaire oplossingen, en met de monitoring van circulair gebruik van ICT. Doel is om de inkoop van circulaire alternatieven te stimuleren. De Amsterdam Economic Board zet hiermee actief in op het informeren en stimuleren van inkopende organisaties om energie-efficiënte circulaire ICT in inkoop en aanbestedingen te integreren in de context van de regionale ambitie om te komen tot 100% circulaire inkoop in 2030.
ICT-sector als één van meest vervuilende sectoren
De Nederlandse ICT-hardwarestapel groeit jaarlijks met vijf miljoen producten. Per jaar worden er 860.000 ICT-producten méér weggegooid dan het jaar ervoor. Met een ‘voorraad’ van 247 miljoen ICT-producten in 2018, een jaarlijkse stijging van vijf miljoen producten met een gemiddelde afschrijvingstermijn van 5 jaar, komen er vanaf 2021 jaarlijks ruim 50 miljoen ICT-producten ‘vrij’.
ICT is daarmee hard op weg één van de meest vervuilende sectoren te worden. Productie en gebruik van hardware kost veel energie en gaat gepaard met vervuiling – zowel in de productiefase als in de afvalfase. De huidige bijdrage van de mondiale ICT-sector aan emissies (productie en gebruik) wordt geschat op drie tot zes procent. Dat komt in de buurt van de uitstoot van de mondiale cementindustrie. Recente studies voorspellen dat, als de huidige groeilijn doorzet, productie en gebruik van ICT verantwoordelijk is voor 14 procent van de mondiale broeikasgasemissies in 2040. Dat is vergelijkbaar met de emissies van de gehele transportsector of het energieverbruik in de gebouwde omgeving wereldwijd.
Consuminderen, levensduurverlenging, hergebruik en refurbishment
Het terugdringen van de negatieve impact van productie en gebruik van ICT blijkt niet alleen een kwestie van het verlagen van het energieverbruik en het maken van de overstap naar hernieuwbare energiebronnen. De maatschappij moet gelijktijdig versneld circulaire ICT hardware omarmen om tot verdere broeikasgasreductie te komen. Het maken van hardware van steeds nieuwe grondstoffen is namelijk enorm energie-intensief en vertegenwoordigt 45% van de totale potentie van CO2 reductie.
Daarnaast voorkomt circulariteit in ICT hardware dat schaarse materialen afkomstig van kritieke grondstoffen uitgeput raken. Circulaire oplossingen zoals consuminderen, levensduurverlenging, hergebruik en refurbishment blijken essentieel om de CO2-footprint van ICT binnen de perken te houden. Ze bieden volop kansen voor ondernemers, om structureel minder hardware aan te schaffen, meer in te zamelen, repareren of verbeteren, en terug in de Nederlandse economie te brengen.
“Nederlanders investeren jaarlijks zo’n €9,5 miljard in ICT-hardware. De zakelijke markt neemt hiervan 55% voor haar rekening. Dit geeft goede mogelijkheden om te sturen op een circulaire ICT-keten. Zo kunnen inkopende organisaties een belangrijke bijdrage leveren om de leveringszekerheid van ICT te verbeteren, de milieu-impact te verlagen en de nationale en regionale economie te versterken. Daarnaast zorgt circulaire ICT voor kostenreductie bij inkopende organisaties. Uit onderzoek blijkt dat door levensduurverlenging hardware inkopers een besparing van 20% of meer op de aanschafkosten kunnen realiseren. De keuze voor refurbished apparatuur levert inkopende organisaties in de regel 50% of meer kostenbesparing op, zonder in te hoeven boeten aan functionaliteit en kwaliteit.”, aldus Claire Teurlings, Lead Circulaire Economie bij de Amsterdam Economic Board.
Circulaire ICT-keten vooralsnog nichemarkt
Ondanks dat grote hardware producenten investeren in circulaire oplossingen, blijft circulaire ICT vooralsnog een nichemarkt. Met een beperkt aandeel van slechts enkele procenten, ten opzichte van conventionele productie en verkoop. Goede voorbeelden hiervan zijn modulaire hardware waarbij verouderde componenten kunnen worden vervangen en Flexibel productontwerp gericht op het vervangen of toevoegen van modules. Ook is er een stijgende populariteit voor lease- of servicemodellen voor hardware. Waardoor een verschuiving ontstaat van ‘betalen voor bezit’ naar ‘betalen voor gebruik’.
“Er zijn al hele mooie oplossingen in de markt beschikbaar. HPE en Dell Technologies werken inmiddels aan innovaties in materiaalgebruik en design for reusability. Zo wordt de toegang tot en ontmanteling van componenten makkelijker. Toch zien we tegelijkertijd dat zowel de zakelijke als de consumentenmarkt eigenlijk nog nauwelijks naar circulaire oplossingen vragen. Komt bij dat zolang toeleveranciers in de keten zich nog geen zorgen maken over de beschikbaarheid en schaarste van kritieke grondstoffen, de urgentie voor circulariteit simpelweg nog niet (financieel) wordt gevoeld. Ook in de toeleveringsketen is dus meer bewustzijn nodig over de urgentie en verdient de potentie van circulair ICT – voor ICT-bedrijven én klanten – meer zichtbaarheid”, aldus Jeroen van der Tang, Duurzaamheidsmanager bij NLdigital.
