Voice over LTE en Voice over WiFi komen er aan. Alle vier de Nederlandse mobiele operators hebben inmiddels aangekondigd dat ze in ieder geval VoLTE als spraak over data-technologie gaan introduceren (Tele2 is inmiddels met de uitrol van VoLTE begonnen). Vodafone gaat eerst voor consumenten en dan voor het zakelijke segment met VoLTE aan de slag.
Bij KPN en Vodafone (via beoogd fusiepartner Ziggo) ligt een naadloze integratie met VoWiFi via hun netwerk van WiFi-hotspots voor de hand. Voordelen zoals het sneller verbinding leggen dan via het GSM-netwerk en HD Voice voor mobiele toestellen worden vaak genoemd als belangrijke voordelen, evenals het over mobiele datanetwerken kunnen bundelen van andere diensten (zoals van audio- naar videobellen, videoconferencing, chat en andere UC-functionaliteiten, delen van documenten en andere content), wat nu met aparte spraak- en datanetwerken vaak lastiger is.
Voor operators is een bijkomend voordeel dat ze geleidelijk aan hun spraaknetwerken kunnen afbouwen, wat behoorlijk in investeringen en onderhoudskosten kan schelen. Daarnaast komt er spectrum vrij dat voor datadoeleinden kan worden gebruikt. Operators zien dan ook heel veel voordelen, zowel aan kostenzijde als aan batenkant (via nieuwe verdienmodellen). Maar hoe kijkt het kanaal aan tegen die voordelen? Staan VoLTE en VoWifi al bij hen op de radar?
Dat is in ieder geval wel het geval bij telecom- en ICT-aanbieder Creaforti, vertelt Remco Doeve, business development manager. “Ons credo is altijd de best passende verbinding naar de werkplekomgeving. VoLTE en VoWiFi voegen daar zeker wat aan toe. Met vier landelijk dekkende LTE-netwerken en meerdere landelijk dekkende WiFi-netwerken zijn we goed bedeeld in Nederland.”
Maar, benadrukt Doeve, de rol van VoLTE en VoWiFi ziet hij vooral als technologie onder de motorkap. “Het zit wat ons betreft in dezelfde hoek als spraak over WhatsApp, of via Skype. Naadloze overgang tussen de twee technologieën omdat het is geïntegreerd in een enkele dienst van een operator is zeker ook een duidelijk voordeel. Maar het is niet alsof het hier om iets net zo revolutionairs gaat als de komst van mobiel internet met UMTS of 4G, of diensten vanuit de Cloud.”
Kans en uitdaging tegelijk
Voor de grote operators betekent het invoeren van technologie zoals VoLTE en VoWiFi niet alleen een kans om hun verdienmodel te vernieuwen, maar ook een behoorlijke uitdaging om hun verdiensten op peil te houden, meent Peter Bakker van ICT-dienstverlener Detron ICT Groep.
“Spraak over data is de logische en laatste stap op het gebied van alles over IP en de integratie van vaste en mobiele netwerken. Bij mobiel bellen over spraaknetwerken was de mobiele operator als eigenaar van het netwerk nog van belang voor routing en transport van gesprekken. Straks kun je als klant gewoon een databundel afnemen van een operator en zelf volledig bepalen welke UC- of collaborationdiensten je daar overheen laat lopen. Om dat uit te voeren en te beheren, kun je gebruik maken van de diensten van willekeurig welke operator of telecom- en IT-aanbieder.”
Voor de grote operators betekent dit dat ze zich sterk moeten maken met een breed pallet aan concurrerende, aanvullende diensten, willen ze voorkomen dat ze straks nog vooral wholesale datacapaciteit of, net wat beter, zakelijke databundels verkopen die een klant al naar gelang de behoeften inzet voor bepaalde vormen van communicatie, meent Bakker.
Jan Peter Kalksma, Chief Operations Officer van dean one (voorheen Dean Connect en OneXS), stelt net als Peter Bakker dat er eerder sprake is van een logische ontwikkeling. “Waar het in feite om gaat, is het ontkoppelen van de manier van communiceren (voice, video, chat et cetera) en de drager van die communicatie. Communicatie op mobiele devices verloopt nu nog grotendeels via datzelfde GSM-netwerk en het wordt straks mogelijk om dat los te koppelen, zoals nu al met bellen via applicaties als Whatsapp en Skype gebeurt.”
Dat is volgens Kalksma een positieve ontwikkeling voor zakelijke aanbieders zoals dean one – en diens meer dan 500 partners – die zowel de drager (het mobiele netwerk) bieden als de applicatie of de dienst. De zakelijke telefoniediensten van dean one zijn daardoor ook beschikbaar via mobiele devices, desnoods met een niet dean one abonnement. Zowel MKB- als grotere klanten hebben belangstelling voor wat Kalksma de ultieme vorm van Vast-Mobiel Integratie noemt.
Kwaliteit als dienst
De grote uitdaging zal volgens Kalksma zijn om de kwaliteit te garanderen, veel WiFi-netwerken zijn immers niet ingericht voor voice en ook hand over (het overschakelen tijdens een gesprek tussen een LTE- en een WiFi-netwerk) is een uitdaging. “Daar ligt dus weer een mooie kans voor onze partners: zij kunnen diensten gaan leveren op het gebied van het optimaliseren van WiFi-netwerken bij klanten.”
Of en zo ja op welke manier er eventueel apart diensten komen op basis van VoLTE en VoWiFi, kan Doeve nu nog niet inschatten. “Zoals ik al aangaf, het is vooral een technologie die onder de motorkap draait. Ik denk niet dat we de technologie an sich als connectiviteitsdienst gaan aanbieden. Traditioneel ‘voice’ verdwijnt en transformeert naar een dienst over dataverbinding. Voor operators is het dus logisch dat zij VoLTE en WiFi gaan aanbieden. En waarschijnlijk is het ook een manier om hun verdienmodellen op peil te houden. Voor ons is het vooral een manier om meer kwaliteit te bieden als onderscheid en misschien een breder pallet aan diensten in dezelfde bundel.”
Als smart follower zal Creaforti zeker niet de eerste zijn met pilots op het gebied van diensten op basis van VoLTE en VoWiFi, maar ook niet wachten tot de massa er gebruik van maakt. “Wij zullen eerst zelf uittesten wat in de praktijk de voordelen en eventueel kinderziektes zijn. Dat hebben we ook gedaan met de eerste virtuele PBX en met werkplekdiensten uit de Cloud. De betrouwbaarheid van diensten over de nieuwe mobiele spraaktechnologie moet hoog genoeg zijn, voordat we er mee naar klanten gaan.”
Zwaartepunt verschuift naar het kanaal
Hoe dan ook zal het zwaartepunt op het gebied van waardetoevoegende dienstverlening verschuiven naar de dienstverleners, of dat nu de operator zelf is of een aanbieder zoals Detron. Bakker: “Het is altijd lastig om te voorspellen hoever dat gaat. Maar feit is wel dat spraak nu echt volledig een applicatie wordt, onderdeel van een breder pallet aan IP-gebaseerde communicatiediensten, niet langer een afzonderlijke dienst over een afzonderlijk netwerk. Dat was al steeds meer het geval bij vaste netwerken en VoIP. Maar nu kan het zijn dat ik via WhatsApp of Skype ga bellen en dat het niet meer uitmaakt voor mij of het audio- of videogesprek over een vast of mobiel netwerk loopt. Ik merk dat niet eens meer.”
Dat betekent ook dat er nieuwe partijen opkomen, zoals Microsoft, dat met Skype for Business nu een volwaardig end-to-end communicatieplatform kan bieden, zonder dat er voor mobiele gesprekken nog ergens door een operator/netwerkeigenaar gerouteerd moet worden via mobiele spraaknetwerken.
Ook Kalksma verwacht dat het klanteigenaarschap gaat verschuiven. “Dean one-klanten kunnen straks met één identiteit van zowel een vaste als een mobiele telefoon communiceren, zonder gedoe met apps. Dat past in ons streven om diensten eenvoudiger te maken, zowel voor onze partners als voor de klant. Daar waar je eerder zag ‘wie de lijn biedt, heeft de klant’, zie je nu ‘wie de dienst biedt, heeft de klant’.
Leuke, transparante wereld
Bakker voorspelt in ieder geval een “heel leuke wereld, met hopelijk transparante netwerken en met nieuwe verdienmodellen, waarbij klanten connectiviteit inkopen, los daarvan applicaties inkopen voor hun bedrijfsprocessen (waarin voice is geïntegreerd). Daarnaast kunnen operators Wholesale-partijen worden voor mobiele datatransport zoals ook in de vaste infrastructuur, waarbij de vraag is of ze deze white label connectiviteit aan een eigen dienstendochter verkopen of ook aan een derde partij.”
Natuurlijk en gelukkig zullen operators blijven concurreren met hun eigen diensten (packages) die zij transporteren over de eigen infrastructuur, stelt Bakker. Punt van aandacht is wel dat operators sinds september 2015 behoorlijk diep datastromen mogen analyseren, iets wat volgens Bakker in ‘ruil’ voor acceptatie van de nieuwe roamingregulering in relatieve stilte is bedongen in de Europese Commissie. “We zullen als ICT-industrie en als burger alert en kritisch moeten blijven zodat onverhoopt misbruik omwille van concurrentievoordeel kan worden voorkomen.”
Klant moet centraal blijven staan
Uiteindelijk staat centraal wat een klant nodig heeft, niet het soort netwerk en niet het soort netwerktechnologie, meent Doeve. “Het is mooi wanneer we in staat zijn om goedkoper of met betere kwaliteit een werkplekomgeving te leveren, zodat het nog makkelijker wordt om overal op dezelfde manier te werken. Het zal een klant denk ik eerlijk gezegd worst zijn wat er onder de motorkap zit, zolang het maar voldoet aan wat hij nodig heeft voor zijn bedrijfsprocessen en -voering. Als VoLTE of VoWiFi daarvoor beter is dan bijvoorbeeld DECT, dan zullen wij dat zeker benadrukken. Maar technologie alleen zal nooit een uitgangspunt zijn in onze gesprekken met klanten. Daar draait het in eerste instantie om optimale bereikbaarheid en samenwerking, op kantoor, thuis en onderweg.”
Verwachtingen VoLTE & VoWiFi
*Consultancybureau Deloitte voorspelde afgelopen januari in zijn TMT-voorspellingen over 2016 dat zo’n 300 miljoen mobiele klanten wereldwijd eind 2016 gebruik zullen maken van Voice over LTE (VoLTE) of Voice over WiFi (VoWiFi). Dat is tweemaal zoveel als in het begin van 2016 en vijf maal zoveel als in het begin van 2015.
*Het aantal telecomoperators dat minimaal één abonnement met VoLTE of VoWiFi aanbiedt, zal eind dit jaar op circa 100 uitkomen: eveneens twee keer zoveel als in het begin van dit jaar en zes maal zoveel als in het begin van 2015. Voor de meeste operators die VoLTE of VoWiFi aanbieden, is het betere gebruik van de capaciteit van hun datanetwerken een primaire stimulans. Men zal dan ook eerst de focus leggen op dekking en capaciteit. Het toevoegen van extra diensten met toegevoegde waarde, zoals videobellen, zal later volgen, verwacht Deloitte.
*Het aantal spraakverbindingen via datanetwerken (Voice over LTE, VoLTE) zal tegen 2020 op 2 miljard uitkomen, tegen circa 123 miljoen VoLTE-verbindingen dit jaar. Dat stelt Juniper Research.VoLTE wordt volgens het onderzoeksbureau vooral sneller geadopteerd vanwege de sterke toename in spraakkwaliteit die VoLTE mogelijk maakt.
*Het aantal devices waarmee HD Voice gebruikt kan worden, groeit naar 1,3 miljard in 2020, gedreven door vendor-adoptie van de technologie en de groei in capaciteit voor HD Voice via VoLTE. VoLTE-verbindingen genereren tegen die tijd een mondiale omzet van ruim 100 miljard dollar. Juniper voorspelt net als Deloitte dat operators de komende jaren een focus leggen op kwaliteit en gebruikerservaring, met in de jaren daarna meer aandacht voor het verdienen van geld met VoLTE-diensten.
Voordelen VoLTE & VoWiFi
• VoLTE biedt betere (HD Voice) gesprekscapaciteit, de opzettijd voor een verbinding is veel lager;
• VoLTE vergroot de beschikbare capaciteit voor operators: door minder gebruik van 2G- en 3G-netwerken komt frequentieruimte in lager spectrum vrij dat toegevoegd kan worden aan het spectrum dat voor dataverkeer gebruikt wordt;
• VoLTE is efficiënter: per MHz kunnen tot tweemaal zoveel spraakgebruikers gefaciliteerd worden dan bij traditioneel spraakverkeer;
• VoLTE levert op termijn kostenbesparingen: oude legacy-infrastructuur kan uitgeschakeld worden. Er zijn niet langer twee aparte mobiele netwerken voor spraak en data nodig;
• VoWiFi zal vooral ingezet worden om de dekking van operators te verbeteren (als alternatief voor femtocellen), zoals op locaties waar de doordringbaarheid van mobiele netwerken beperkt is. Naadloze overdracht tussen VoLTE en VoWiFi moet klanttevredenheid verbeteren en zo churn verlagen.