Maandag is in Den Haag de zitting van de bodemprocedure over de affaire GT Connect gehouden en voor zowel VNG als ATOS stond er veel op het spel. En hoewel er nog geen definitieve uitspraak is, heeft de rechter wel aangegeven dat VNG terecht het raamcontract heeft ontbonden.
Waar ging het over?
Die problemen waren en zijn zo groot dat partijen zijn gaan procederen. Zoals gebruikelijk bij dit soort waardevolle deals is het niet bij een kort geding gebleven. Dat verklaart waarom men gisteren weer voor de rechter stond, nu voor de bodemprocedure.
Centrale vraag is natuurlijk of VNG terecht de stekker uit deze deal heeft getrokken. ATOS vindt van niet en eist continuering van de deal. Door beide partijen is ook geschermd met kosten die gemaakt zijn en die voor vergoeding in aanmerking komen. Het is makkelijk door dat laatste te worden afgeleid.
Wat ging er mis?
Waarom VNG niet verder wil met ATOS is ook maandag weer uitgebreid aan de orde gekomen. Bekend was al van de vorige rechtszittingen dat de gemeentes waarbij opleveringen zijn geweest ontevreden waren over de kwaliteit. ATOS heeft onder andere als verweer wat men maar tot 11 opleveringen heeft kunnen komen omdat de gemeentes veelal niet in staat waren mee te doen. Kennis ontbrak, medewerking was inhoudelijk beperkt en nog meer van dat soort argumenten. Citaat van de advocaat van ATOS: “Veel gemeentes hadden geen idee wat ze hadden.”
Vertragingen
Toegeven, dat deel van het betoog van ATOS klinkt alles behalve onwaarschijnlijk. Overheidsdiensten zijn net als bedrijven vaak niet tot achter de komma op de hoogte van eigen IT. Niet voor niets komt de term shadow IT zo vaak voor. Dat hierdoor het proces dat tot een uitrol vertraging heeft opgelopen is daarom wel aannemelijk. Hetzelfde geldt voor de impact van Covid-19. Dus dat alles te samen maakt dat ATOS van mening is dat het contract niet mag worden opgezegd.
VNG heeft ook meerdere punten de revue laten passeren. Die zijn er allemaal op gericht om de rechters te laten zien dat ATOS op essentiële punten te kort is geschoten. Twee daarvan worden hier uitgelicht omdat ze de nodige vragen oproepen en consequenties hebben voor de toekomst. De andere punten gaan meer over de falende techniek, slechte communicatie en dergelijke. Stuk voor stuk belangrijk om het hele verhaal te snappen, maar wel redelijk voorspelbaar.
Interne problemen bij ATOS
Het eerste opvallend punt van de advocaat dat minder voorspelbaar was, gaat over de ondersteuning door ATOS. Overeengekomen is 20 personen, maar toen de problemen toenamen heeft ATOS gecommuniceerd dat er 120 bezig waren met GT Connect. Het kan dus niet anders, aldus VNG, dat ATOS alle registers heeft opengetrokken om de boel intern voor elkaar te krijgen. Wat dat betekent mag wel duidelijk zijn.
Traineren audits
Tweede opvallende punt is manier waarop ATOS is omgegaan met pentests en audits. Op dit punt gaat het totaal niet meer om het leveren van een communicatieoplossing. De bevindingen van twee van de audits naar critical errors zijn door ATOS zes maanden achter gehouden. Dat heeft de nodige argwaan gewekt. Helemaal omdat de rapportage van twee andere audits, waaruit bleek dat alles in orde was, wel direct met de opdrachtgever zijn gedeeld.
Elke auditor, iedereen die weet wat de waarde is van een pentest en audit moet bij het horen van punt zijn geschrokken. En het werd nog erger. VNG heeft betoogd dat ATOS, ondanks toezeggingen, steeds nieuwe argumenten is gaan hanteren om audits te verhinderen.
Let wel: we hebben het hier over procedures die moeten aantonen dat overheidsdiensten veilig en betrouwbaar kunnen communiceren. Als ATOS daar traineert is dat zeer ernstig.
ATOS gokt en verliest
Na al deze feiten en een complex verhaal van beide partijen over de rekensommen voor schade vergoedingen en dergelijke is de zitting geschorst. Partijen kregen de gelegenheid op de gang tot een overeenkomst te komen. Dat die er niet is gekomen zal niet verbazen. VNG heeft een achterban die weinig zin heeft op deze manier verder te gaan. Voor ATOS staat er te veel potentiële omzet op het spel om veel water bij de wijn te doen. Het was eerder een alles of niets situatie, dat bleek ook wel uit de houding bij de eerdere procedures.
Wie gokt kan verliezen en ATOS is de verliezer. Na de schorsing heeft de rechter mondeling aangegeven dat VNG terecht de overeenkomst heeft opgezegd. Over de andere en daarvan afgeleide punten wordt later uitspraak gedaan. Daarmee is duidelijk geworden dat ATOS in deze zaak bakzeil heeft gehaald. De aangerichte schade is echter veel groter dan de theoretische schade van deze raamovereenkomst. Een van de lessen die nu al van de VNG – ATOS – GT connect affaire hebben geleerd is dat Iedere grotere en alerte afnemer van diensten van er goed aan doet contractueel het meedoen aan audits als keiharde eis, een knock-out, criterium te hanteren.